Trong lĩnh vực nhiếp ảnh, có ba yếu tố cơ bản và quan trọng đóng vai trò trong việc tạo ra những bức ảnh đẹp: tốc độ màn trập, khẩu độ và ISO. Trong bài viết này, cùng bladesoul.top khám phá khẩu độ máy ảnh, hiểu rõ về khái niệm này và tác động của nó lên một bức ảnh.
Khẩu độ là gì?
Để hiểu một cách đơn giản, khẩu độ là một lỗ trên ống kính cho phép ánh sáng đi vào thân máy ảnh. Quan trọng là khẩu độ có khả năng điều chỉnh kích thước, từ đó làm cho lượng ánh sáng truyền vào máy ảnh nhiều hơn hoặc ít hơn. Nó tương tự như việc con người co giãn hay thu nhỏ đồng tử để điều chỉnh lượng ánh sáng vào mắt.
Một cách mô tả khoa học và kỹ thuật hơn, khẩu độ được định nghĩa là “Kích thước mở của ống kính, tác động lên lượng ánh sáng đi vào máy ảnh.”
Khẩu độ được đo lường như thế nào?
Để có một hiểu biết sâu và chi tiết hơn về cách đo lường khẩu độ, bạn có thể tham khảo một bài viết chi tiết trên Wikipedia.
Tuy nhiên, một cách đơn giản để hiểu khẩu độ là thông qua ký hiệu “f/số cụ thể”, ví dụ: f/2, f/3.5, f/8…
Tìm hiểu khẩu độ trên máy ảnh cũng khá đơn giản. Nó được hiển thị trên màn hình LCD hoặc kính ngắm dưới dạng f/số, chẳng hạn như f/2, f/3.5… Tuy nhiên, một số máy ảnh đã loại bỏ dấu gạch chéo ở giữa và chỉ sử dụng f số, như f2, f3.5, f8…
Bạn có thể xem ví dụ cụ thể qua hình ảnh bên dưới:
Khẩu độ của máy ảnh này đang là f / 8
Kích thước khẩu độ: Khẩu độ lớn và khẩu độ nhỏ
Đầu tiên bạn hãy nhìn hình bên dưới này đã:
Bạn đã nhận đúng điểm khác biệt. Thực tế là số càng nhỏ thì khẩu độ càng lớn. Ví dụ, f/2 lớn hơn rất nhiều so với f/8, hoặc nói cách khác, f/2 “mở” nhiều hơn so với f/8.
Để thêm minh chứng về điều này, bạn hãy nhìn hình dưới:
Bạn thấy đó: Rõ ràng f/2 lớn hơn rất nhiều so với f/10
Thường khi đề cập đến khẩu độ lớn, chúng ta nghĩ ngay đến các giá trị như f/1.4, f/2 hoặc f/2.8. Trong khi khi nhắc đến khẩu độ nhỏ, thường nói đến f/8, f/11 hoặc f/16.
Ảnh hưởng của khẩu độ đến hình ảnh
Khẩu độ ảnh hưởng đến 2 yếu tố của một bức ảnh, cụ thể:
Độ sáng hay độ phơi sáng của hình ảnh
Đúng như bạn nói, khi khẩu độ lớn (tức là lỗ trên ống kính mở rộng hơn), ánh sáng truyền vào cảm biến ảnh sẽ nhiều hơn, từ đó làm cho bức ảnh trở nên sáng hơn. Ngược lại, khi khẩu độ nhỏ (tức là lỗ trên ống kính mở nhỏ hơn), ánh sáng đi vào cảm biến ảnh sẽ ít hơn, làm cho bức ảnh trở nên tối hơn.
Hãy xem bức ảnh dưới đây để thấy cách khẩu độ ảnh hưởng đến độ sáng của nó.
Khẩu độ càng lớn thì bức ảnh càng sáng
Do đó, khi chụp ở điều kiện ánh sáng yếu hoặc ban đêm, bạn nên sử dụng khẩu độ lớn để thu được nhiều ánh sáng hơn trong bức ảnh! Tuy nhiên, nếu muốn tạo ra hiệu ứng tối hơn, bạn có thể làm ngược lại và sử dụng khẩu độ nhỏ.
Độ sâu trường ảnh
Độ sâu trường ảnh là một hiệu ứng quan trọng mà khẩu độ ảnh hưởng đến. Đơn giản nhất, độ sâu trường ảnh là phạm vi trong đó các đối tượng trong bức ảnh xuất hiện sắc nét từ phía trước đến phía sau. Mặc dù câu này có thể khó hiểu, nhưng không sao cả. Hãy xem hai bức ảnh dưới đây và bạn sẽ hiểu ngay!
Bức này có độ sâu trường ảnh “nông”
Bức này có độ sâu trường ảnh “sâu”
Vậy khẩu độ ảnh hưởng như nào đến độ sâu trường ảnh?
Chỉ cần ghi nhớ hai điều sau đây:
- Khẩu độ lớn tạo ra độ sâu trường ảnh “nông”, tức là ảnh có nhiều vùng mờ. Thường được sử dụng trong chụp chân dung hoặc khi bạn muốn làm mờ hậu cảnh.
- Khẩu độ nhỏ tạo ra độ sâu trường ảnh “sâu”, tức là ảnh có ít vùng mờ. Thường được sử dụng trong chụp phong cảnh, công trình kiến trúc hoặc khi bạn muốn bức ảnh không có hậu cảnh bị mờ.
Thêm một hình ảnh so sánh nữa cho bạn dễ hiểu:
Có thể bạn đang thắc mắc làm thế nào mà 2 bức ảnh lại có độ sáng tương đương nhau vậy? Câu trả lời chính là Điều chỉnh tốc độ màn trập
Cách chọn khẩu độ phù hợp?
Sau khi hiểu được ảnh hưởng của khẩu độ đến bức ảnh, câu hỏi là bạn nên chọn mức khẩu độ nào là phù hợp? Đáp án thực tế là tùy thuộc vào bạn, vì nhiếp ảnh là một nghệ thuật mà không có giới hạn và quy chuẩn cụ thể!
Tuy vậy, để có thêm thông tin tham khảo, bạn có thể xem hai bức ảnh dưới đây để nhận biết mức khẩu độ và độ sáng tương ứng của chúng.
Điều kiện có ánh sáng
Điều kiện thiếu sáng
Vậy độ sâu trường ảnh làm sao? Hãy so sánh bức ảnh dưới đây để hiểu rõ hơn:
Khi bạn muốn tạo hiệu ứng làm mờ hậu cảnh nhưng bức ảnh lại quá tối, bạn có thể tăng độ sáng bằng cách điều chỉnh tốc độ màn trập. Trường hợp không thể tăng tốc độ màn trập nữa (vì ảnh có độ sắc nét và hiệu ứng “chuyển động mờ”), bạn có thể tăng cường ISO.
Tuy nói thế, thực tế là đọc lý thuyết chỉ là một phần. Cách tốt nhất là thực hành nhiều lần, đôi khi bỏ lỡ những khoảnh khắc đẹp, từ đó bạn sẽ nắm bắt được cách chọn ngay lập tức!
Đặt khẩu độ cho máy ảnh thế nào?
Có hai phương pháp để điều chỉnh khẩu độ:
- Chế độ “Ưu tiên khẩu độ” (Aperture Priority): Bạn có quyền điều chỉnh khẩu độ trong khi máy ảnh tự động điều chỉnh tốc độ màn trập cho bạn.
- Chế độ “Thủ công” (Manual): Bạn có thể điều chỉnh cả khẩu độ và tốc độ màn trập theo ý muốn.
Trong cả hai chế độ này, bạn có thể chọn ISO tự động hoặc điều chỉnh ISO thủ công. Thông thường, trên máy ảnh, chế độ ưu tiên khẩu độ được ký hiệu là “A” hoặc “Av” (Aperture Value).
Giới hạn khẩu độ trên ống kính
Mỗi ống kính có giới hạn về khẩu độ tối đa và tối thiểu. Đối với đa số người dùng, khẩu độ tối thiểu thường không quá quan trọng vì hầu hết các ống kính hiện nay đều có khẩu độ tối thiểu là f/16. Bạn hiếm khi hoặc không bao giờ sử dụng khẩu độ nhỏ hơn này.
Khẩu độ tối đa của một ống kính càng lớn, khả năng thu nhận ánh sáng càng cao. Thường thì ống kính có khẩu độ lớn sẽ có giá cao hơn.
Đối với một số ống kính zoom, khẩu độ tối đa có thể thay đổi khi bạn điều chỉnh tiêu cự. Ví dụ, với ống kính Nikon 18-55mm f/3.5-5.6, khẩu độ lớn nhất sẽ dần chuyển từ f/3.5 đến f/5.6 khi bạn thay đổi tiêu cự. Tuy nhiên, không phải tất cả các ống kính đắt tiền đều có tính chất như vậy, khẩu độ tối đa của chúng không thay đổi trong phạm vi zoom. Điều này tùy thuộc vào từng loại ống kính và giá trị của chúng.
Thông thường, bạn có thể dễ dàng biết được khẩu độ tối đa của một ống kính thông qua tên gọi của nó. Thông tin về khẩu độ tối đa thường được đưa vào tên của ống kính. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, các nhà sản xuất có thể sử dụng dấu hai chấm thay vì dấu gạch chéo. Ví dụ: ống kính Nikon 50mm 1:1.4G có khẩu độ tối đa là f/1.4.
Kết luận
Khẩu độ là yếu tố hàng đầu mà tôi luôn xem xét khi muốn chụp một bức ảnh, vì nó là một yếu tố quan trọng và cơ bản nhất trong nhiếp ảnh. Hầu hết thời gian khi chụp ảnh, tôi thường đặt máy ở chế độ “Ưu tiên khẩu độ” để tự tùy chỉnh khẩu độ theo ý muốn, vì tôi không muốn máy chọn giúp tôi.
Tôi hy vọng những chia sẻ về khẩu độ ở trên đã giúp bạn có thêm kiến thức về yếu tố này trong nhiếp ảnh. Chúc bạn chụp được những bức ảnh tuyệt đẹp!