Phơi sáng là một khái niệm quan trọng trong thiết kế kiến trúc và nội thất, nhằm tận dụng ánh sáng tự nhiên để tạo ra môi trường sống và làm việc tốt hơn. Tam giác phơi sáng là một nguyên tắc cơ bản trong việc thiết kế không gian, gồm ba yếu tố chính: nguồn sáng, bề mặt chiếu sáng và không gian cần phơi sáng. Qua việc khéo léo sắp xếp các yếu tố này, ta có thể tạo ra không gian sống rực rỡ ánh sáng, giúp tăng cường sự tươi mới, tạo cảm giác thoáng đãng và góp phần vào sự thoải mái và sự phát triển của con người. Cùng bladesoul.top xem qua bài viết này.

Phơi sáng là gì?

Nếu bạn đam mê nhiếp ảnh và đang khám phá thế giới đầy màu sắc của nghệ thuật này, bạn chắc chắn đã gặp thuật ngữ “exposure” (phơi sáng) và cần phải hiểu cách tính toán ba thông số trong tam giác phơi sáng để chụp những bức ảnh ấn tượng. Trong bài viết này, bladesoul.top sẽ cung cấp cho bạn một số nguyên tắc cơ bản về cơ chế phơi sáng trong nhiếp ảnh.

Nội dung của bài viết được tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm các tác giả như Bryan Peterson, Darren Rowse, Andrew S Gibson, Neil Creek đã đăng trên trang Digital Photography School, cùng với một số bài viết khác trên internet, nhằm mang đến cho bạn kiến thức chi tiết và đa dạng về chủ đề này.

Phơi sáng và tam giác phơi sáng là gì?

Dù hầu hết các máy ảnh kỹ thuật số ngày nay đã được trang bị các chế độ chụp tự động tiện lợi, việc dùng chế độ này không phản ánh được sự sáng tạo và cảm xúc của người chụp ảnh. Chính vì vậy, để thể hiện được tài năng và đam mê nhiếp ảnh, bạn cần khám phá cách thiết lập các thông số chụp bằng tay.

Mặc dù chụp ảnh bằng chế độ tự động có thể tạo ra những bức ảnh đẹp, nhưng việc tìm hiểu và thực hành thiết lập thủ công các thông số chụp là bước tiếp theo quan trọng để bạn thực sự trở thành một nhiếp ảnh gia. Điều này cho phép bạn tự do tùy chỉnh độ sáng, độ tương phản, độ sâu trường ảnh và tạo ra những bức ảnh độc đáo, phản ánh sự sáng tạo và cá nhân của bạn trong từng khung hình.

Trong lĩnh vực nhiếp ảnh, thuật ngữ “phơi sáng” (exposure) đánh giá mức độ ánh sáng thích hợp được cho phép đi vào môi trường chụp ảnh, như chip cảm biến trên máy ảnh kỹ thuật số hoặc hạt màu bạc trên máy ảnh phim. Mục tiêu là tạo ra một bức ảnh đẹp, nổi bật và gợi cảm xúc bằng cách điều chỉnh các thông số phơi sáng.

Ba yếu tố chính trong tam giác phơi sáng là ISO (độ nhạy sáng), Shutter Speed (tốc độ màn trập) và Aperture (khẩu độ). ISO đo độ nhạy của cảm biến hoặc phim, Shutter Speed quyết định thời gian ánh sáng được phép đi vào cảm biến, và Aperture là độ mở của ống kính điều chỉnh lượng ánh sáng.

Chúng ta cần hiểu rõ cách điều chỉnh ba thông số này để tạo ra một bức ảnh với độ sáng phù hợp. Mỗi thông số ảnh hưởng tới các thông số khác, và việc điều chỉnh chính xác là một nghệ thuật đòi hỏi sự tạo hóa và kỹ năng của nhiếp ảnh gia.

Để có một bức ảnh ấn tượng, bạn cần điều chỉnh tam giác phơi sáng một cách cân bằng, tùy thuộc vào hoàn cảnh chụp và ý đồ sáng tạo của bạn. Bằng cách điều chỉnh ISO, Shutter Speed và Aperture, bạn có thể tạo ra những hiệu ứng độc đáo và chính xác độ sáng mà bạn muốn truyền tải thông qua bức ảnh.

Như vậy, việc nắm vững cách điều chỉnh tam giác phơi sáng là một yếu tố quan trọng để thể hiện sự sáng tạo và “đẳng cấp” của nhiếp ảnh gia trong nghề nhiếp ảnh.

Để hiểu rõ hơn về tác động của tam giác phơi sáng, hãy thử tưởng tượng hai hình ảnh ẩn dụ sau đây:

• Cửa sổ: Hãy tưởng tượng máy ảnh của bạn giống như một cửa sổ có cửa chớp mở và đóng.
• Khẩu độ tương đương với kích thước của cửa sổ. Khi khẩu độ lớn, nhiều ánh sáng sẽ đi qua và phòng sẽ sáng hơn.
• Tốc độ màn trập tương đương với thời gian cửa chớp của cửa sổ mở. Khi bạn để cửa sổ mở lâu hơn, ánh sáng sẽ tràn vào phòng trong thời gian dài.
• Giờ đây, hãy tưởng tượng bạn đang trong phòng và đeo kính râm, làm cho mắt bạn trở nên nhạy hơn với ánh sáng, tương tự như cảm biến trong máy ảnh (ISO thấp).

Có một số cách để tăng lượng ánh sáng trong phòng (tức là trong máy ảnh): bạn có thể để cửa chớp mở lâu hơn (giảm tốc độ màn trập), bạn có thể làm cửa sổ lớn hơn (tăng khẩu độ) hoặc bạn có thể gỡ kính râm ra (tăng ISO).

• Tắm nắng: Một cách khác để hình dung cách máy ảnh thực hiện phơi sáng là tưởng tượng việc bạn muốn có một làn da rám nắng bằng cách tắm nắng.
• Để có một làn da rám nắng, người ta thường đơn giản là nằm dưới ánh nắng. Mức độ rám nắng của làn da tương đương với độ nhạy ISO trong máy ảnh. Một số người nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời, vì vậy màu da của họ sẽ khác nhau.

Tốc độ màn trập trong ẩn dụ này là thời gian bạn dành để phơi mình dưới ánh nắng mặt trời. Khi bạn tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài, da của bạn sẽ rám nắng nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu tiếp xúc quá lâu, có thể da bị cháy, tương tự như bức ảnh có thể bị dư sáng hoặc “cháy” do ánh sáng quá nhiều.

Khẩu độ Aperture có thể được coi là kem chống nắng bạn sử dụng cho làn da của bạn. Khi bạn sử dụng kem chống nắng với cường độ cao và dày, lượng ánh sáng mặt trời xuyên qua da sẽ giảm – và kết quả là ngay cả những người có da nhạy cảm cao cũng có thể tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài (tức là giảm độ mở ống kính và bạn có thể làm chậm tốc độ màn trập và/hoặc giảm ISO).

Cả hai hình ảnh ẩn dụ về cửa sổ và tắm nắng này không phải là hoàn hảo, nhưng chúng có thể minh họa sự liên quan giữa tốc độ màn trập, khẩu độ và ISO trên máy ảnh kỹ thuật số của bạn một cách dễ hiểu.

Sử dụng thích hợp các chế độ phơi sáng

Máy ảnh số ngày nay cung cấp nhiều tùy chọn để điều chỉnh mức độ phơi sáng, vì vậy bạn cần biết cách điều chỉnh tam giác phơi sáng phù hợp với từng tình huống và mục đích chụp ảnh của mình. Lựa chọn chế độ chụp hoàn toàn phụ thuộc vào kinh nghiệm và phong cách cá nhân của bạn.

Bạn có thể sử dụng nút điều chỉnh EV trong chế độ P (programed auto), S hoặc Tv (shutter priority) hoặc A (aperture priority). Tuy nhiên, trong chế độ M (manual, chỉnh tay hoàn toàn), bạn không thể điều chỉnh EV để tùy chỉnh độ sáng hoặc tối trong ảnh, bởi vì bạn sẽ tự kiểm soát cả tốc độ màn trập và khẩu độ mà máy ảnh không tính toán cho bạn.

Program AE là chế độ phơi sáng tự động, một tính năng hữu ích thường có trên máy ảnh DSLR. Chế độ này khác biệt so với chế độ tự động hoàn toàn (Auto) bởi vì nó cho phép bạn ghi đè lên quyết định của máy ảnh. Sau khi máy ảnh tính toán và chọn các cài đặt chụp, bạn vẫn có thể thay đổi các thiết lập phơi sáng nếu bạn không hài lòng với những cài đặt mà máy ảnh đã chọn.

Ví dụ, nếu máy ảnh của bạn đã đặt khẩu độ f8, tốc độ 1/250 giây và ISO 200, nhưng bạn muốn có khẩu độ lớn hơn, bạn có thể sử dụng nút điều chỉnh phơi sáng để thay đổi cài đặt khẩu độ thành f4 và tốc độ 1/1000 giây. Hai cài đặt này có cùng mức độ phơi sáng, nhưng sẽ tạo ra hiệu ứng khác nhau.

Trong chế độ ưu tiên khẩu độ, bạn chọn khẩu độ và máy ảnh sẽ tự động điều chỉnh tốc độ màn trập dựa trên ISO. Bạn có thể gián tiếp kiểm soát tốc độ màn trập bằng cách thay đổi mức độ ISO.

Trong bức ảnh này, tác giả đã chọn khẩu độ f22 để đảm bảo rằng mọi phần của bức ảnh đều được lấy nét, từ những tảng đá ở phía trước đến các vách đá ở xa.

Độ sâu trường ảnh (DOF) là một yếu tố quan trọng trong nhiếp ảnh phong cảnh. Thông thường, bạn muốn có mọi nội dung trong khung hình đều được lấy nét, và cách tốt nhất để đạt được điều này là sử dụng khẩu độ nhỏ (ví dụ như f16) và ISO thấp (để đảm bảo chất lượng hình ảnh cao). Tuy nhiên, cài đặt như vậy có thể dẫn đến tốc độ màn trập quá chậm, gây mờ ảnh do rung máy. Trong trường hợp này, bạn có thể tăng ISO (để có tốc độ màn trập nhanh hơn) hoặc sử dụng chân máy để ổn định hơn.

Trên máy ảnh số, thường có chế độ mặc định cho phong cảnh, chẳng hạn như chế độ Landscape, nhưng có một số lý do tại sao nên sử dụng chế độ ưu tiên khẩu độ thay vì chọn chế độ Landscape:

• Bạn có thể điều chỉnh bù phơi sáng nếu máy ảnh tự động đo sai mức phơi sáng.
• Bạn có thể sử dụng kỹ thuật lấy nét khoảng cách hyperfocal để tối đa hóa độ sâu trường ảnh. Điều này liên quan đến việc chuyển ống kính sang chế độ lấy nét thủ công và tập trung vào một điểm trong khung hình có DOF tối đa.
• Bạn có thể sử dụng khẩu độ rộng để chụp phong cảnh với DOF hẹp.

Bức ảnh này được tác giả chụp gần gũi một bông hoa bằng ống kính 85mm, sử dụng tốc độ màn trập 1/250 giây để đảm bảo hình ảnh rõ nét. Khi chụp gần gũi, nâng cao tốc độ màn trập là cần thiết vì các chuyển động của máy ảnh sẽ được phóng đại, dễ làm mờ hình ảnh.

Khi sử dụng chế độ ưu tiên màn trập, bạn có thể chọn tốc độ màn trập và máy ảnh sẽ tự động điều chỉnh khẩu độ dựa trên ISO. Bằng cách thay đổi ISO, bạn có thể kiểm soát khẩu độ một cách gián tiếp.

Chế độ ưu tiên màn trập nên được sử dụng khi bạn cầm máy ảnh bằng tay (trong các tình huống không sử dụng chân máy). Điều này cho phép bạn thiết lập tốc độ màn trập đủ nhanh để ngăn chặn hiện tượng rung máy. Nếu bạn cần tăng độ sâu trường ảnh (DOF), bạn chỉ cần tăng ISO.

Một mẹo để học cách thiết lập tam giác phơi sáng là bắt đầu bằng việc đặt máy ảnh ở chế độ tự động hoàn toàn và chụp một số tấm ảnh thử. Sau đó, xem các thông số mà máy ảnh đã chọn. Tiếp theo, chuyển sang các chế độ điều chỉnh tay (như M, A, P, S) và thử thay đổi các thông số đó để quan sát hiệu ứng trên hình ảnh.

Trong những cảnh có độ tương phản cao (ví dụ: một bức tường với cửa sổ bên ngoài hoặc ánh sáng mặt trời chiếu qua những bóng cây), hãy chụp một tấm ảnh tự động và đánh giá xem bạn có cần điều chỉnh phơi sáng lên hay xuống để có bức ảnh tốt hơn. Thông thường, bạn chỉ cần điều chỉnh các thông số gần với mức mà máy ảnh đã tính toán. Để tạo ra những bức ảnh “high-key” hoặc “low-key”, hãy thử tăng hoặc giảm đáng kể độ phơi sáng. Bạn sẽ bất ngờ với những hiệu ứng độc đáo mà bạn có thể tạo ra, mang đến những sắc thái mới cho bức ảnh mà chế độ tự động không thể đạt được.

Kết luận

Phơi sáng là một khía cạnh quan trọng trong nhiếp ảnh, đó là quá trình điều chỉnh ánh sáng để tạo ra hình ảnh chính xác và đáp ứng ý đồ của nhiếp ảnh gia. Tam giác phơi sáng là một khái niệm quan trọng trong việc hiểu và điều chỉnh phơi sáng. Đây là một cách để cân nhắc giữa ba yếu tố quan trọng: tốc độ màn trập, khẩu độ và độ nhạy ISO. Bằng cách tùy chỉnh các yếu tố này một cách cân đối và sáng tạo, chúng ta có thể tạo ra những bức ảnh ấn tượng và thể hiện cái nhìn riêng của mình. Hiểu và thực hành tam giác phơi sáng sẽ giúp nâng cao kỹ năng nhiếp ảnh của chúng ta và khám phá tiềm năng vô tận của nguồn sáng trong mỗi khung hình.